De moeizame houding van de ChristenUnie tegenover homoseksualiteit

De ChristenUnie heeft duidelijk moeite om een standpunt te bepalen rondom homoseksuele relaties. Tien jaar geleden woedde er een grote discussie in de partij, nu lijkt het onderwerp vooral gemeden te worden. Het laatste verkiezingsprogramma benoemde het onderwerp zelfs niet. Toen lijsttrekker Gert-Jan Segers er specifiek naar gevraagd werd gaf hij (in lijn met het advies dat de commissie Cnossen 10 jaar eerder al gaf) een ontwijkend antwoord. De lokale selectiecommissie moet beoordelen of een kandidaat een geloofwaardig vertegenwoordiger van de partij is en of zijn leven in overeenstemming is met het christelijk geloof. Voor velen betekent dat laatste dat een homo celibatair moet leven. Zo kwam de partij recent weer in het nieuws omdat de lokale ChristenUnie raadsleden uit Deventer weigeren om het ‘Roze Akkoord‘ te ondertekenen omdat het akkoord (homoseksuele) jongeren de vrijheid geeft zelf te kiezen wie ze liefhebben. Maar er zijn ook lokale afdelingen waar homoseksuelen met een relatie wel welkom zijn om zich verkiesbaar te stellen. Een verwarrende situatie die kan ontstaan doordat de partijtop zich niet meer uitspreekt.

Deze moeizame, zwijgzame houding staat in contrast met de uitgesproken manier waarop de ChristenUnie met andere godsdiensten omgaat. Partijleider Segers schreef: “En toch sta ik voor vrijheid van godsdienst en levensovertuiging voor iedereen – moslim en christen, religieus en seculier.”  Op de website van de partij staat “Alle mensen hebben het recht om in vrijheid hun geloof en overtuiging te delen, met elkaar, met hun kinderen en in de samenleving.” Een mooi, tolerant en gunnend standpunt. Opmerkelijk ook omdat het statement uit het Roze Akkoord van Deventer er qua strekking heel erg op lijkt: “Jongeren moeten zich vrij en veilig voelen om lief te hebben wie zij willen”. Waarom gunt de ChristenUnie moslims wel de vrijheid om hun geloof te leven, maar homo’s niet de vrijheid om hun geaardheid in een relatie te leven?

Veel leden van de ChristenUnie denken dat homoseksuele relaties niet volgens Gods wil zijn. Dat standpunt is nogal aanvechtbaar, maar laten we dat voor de ChristenUnie nu gemakshalve als uitgangspunt nemen. Dan volgt voor een politieke partij de vraag of zij deze geloofswaarde ook politiek wil opleggen aan niet-christenen. Als het om de islam gaat kiest de partij er immers nadrukkelijk voor om ruimte te geven aan een levenswijze die niet strookt met het christendom. De Bijbel staat vol met de afwijzing van andere goden. De SGP kiest er daarom vanuit een theocratisch ideaal voor om de islam geen of zo min mogelijk ruimte te geven. Het theocratisch denken vooronderstelt dat wij (onze interpretatie van) Gods wetten aan iedereen moeten opleggen, ongeacht de vraag of zij christen zijn of niet. Daar is heel erg veel tegenin te brengen, maar in ieder geval is de SGP consequent in het doorvoeren van deze gedachte bij islam en homoseksualiteit.

De ChristenUnie hinkt duidelijk op twee gedachten. Aan de ene kant gaat ze in wijsheid om met mensen die ‘van buiten’ zijn (Kol 4:5). Daarom beroept ze zich bij verschillende door het christendom geïnspireerde standpunten op algemeen geaccepteerde waarden, zoals het recht van een ondernemer op rust (voor zondagsrust), het recht van ouderen op goede zorg en aandacht (tegen euthanasie), en het recht van de ongeboren baby op het leven (tegen abortus). Niet iedereen zal die overwegingen doorslaggevend of relevant genoeg vinden, maar ze appelleren in ieder geval aan gemeenschappelijke waarden. Bij de afwijzing van homoseksuele relaties zijn dit soort algemeen geaccepteerde overwegingen niet te maken, het is dan ook bij uitstek een geloofsnorm die alleen relevant is voor gelovigen die deze norm delen. Segers schreef in het eerder geciteerde opiniestuk over de theocratie: “Juist als je belijdt dat geloof het werk van de Geest is, moet je bang zijn voor een overheid met een religieuze agenda.”

Uit de ontwijkende antwoorden van de kopstukken van de ChristenUnie, en het zwijgen in het laatste verkiezingsprogramma, kun je wellicht opmaken dat de verstandige leiders van de partij zich dit heel goed realiseren. Maar ik ben bang dat homoseksualiteit zo’n heet hangijzer is onder de achterban, dat men uit angst voor moeilijke discussies of boze leden deze voorzichtige koers vast blijft houden. Kennelijk vinden de leden het erger als een (niet gelovige) homoseksueel een relatie heeft dan wanneer hij niet gelooft dat God zijn zoon gestuurd heeft als verlosser voor onze zonden. Je wilt wel moskeeën subsidiëren vanuit de staat, maar diezelfde staat moet homo’s verbieden om te trouwen. Adam mag wel kiezen voor Allah, maar niet voor Evert. Het is een bijzondere spagaat waar de partij zich in bevindt en het laat zien hoe het denken over homoseksualiteit onder orthodoxe christenen verworden is tot een allesoverstijgende gevoelsnorm.

Ondanks deze spanning heeft de leiding van de ChristenUnie een verantwoordelijkheid. Ze heeft haar politieke beweging door haar naam direct verbonden aan het christendom, dus reflecteert de manier waarop de partij in het nieuws komt op het imago van het geloof. Wat er in Deventer is gebeurd heeft opnieuw het geloof in een kwaad daglicht gebracht en daarmee de naam van Jezus Christus ontheiligd. Veel homo’s en lesbiennes, en velen die om hen heen staan, hebben opnieuw de deur van het christelijk geloof voor hun neus dicht zien vallen en gehoord dat er voor hen geen plaats is, geen ruimte om te kiezen van wie je houdt. De politieke partij heeft daarmee een kerkelijk jasje aangetrokken zonder zich te bekommeren om het pastoraat. Daarom spoor ik de partij aan om haar verantwoordelijkheid nemen en publiekelijk duidelijk te maken dat zij de geloofsnormen die sommige christenen hebben rondom homoseksualiteit niet politiek wil nastreven, maar homo’s net als hetero’s (binnen de wettelijke kaders) de veiligheid en de ruimte wil geven en gunnen om lief te hebben van wie ze houden.

Update: Ad de Boer wees mij erop dat de ChristenUnie het regeerakkoord ondertekend heeft waarmee de regering zich ruimhartig inzet voor de rechten van LHBTI’ers.