Gehoorzaam je God of de overheid? – Christenen en politiek – Deel 6
|Christenen en politiek
1. Christelijke politiek is misbruik van Gods naam
2. Visie en (eigen) belangen
3. Wees niet bang en bouw een brug
4. “Weg met de vrijheid van religie”
5. Scheiding geloof en staat betekent einde rechtsstaat
6. Gehoorzaam je God of de overheid?
—————————
Jezus zegt het[1], Paulus zegt het[2], en Petrus zegt het[3]: Christenen moeten de overheid gehoorzamen. De meeste christenen beamen dat, en vervolgens ze schrapen de keel, en zeggen zoiets als: “Ja maar alleen als de overheid niet ingaat tegen Gods wetten”.
En omdat dit gesprek altijd wordt gevoerd in een context waar de keelschrapende christen het met de hand op de Bijbel, politiek oneens is met de overheid, blijven de gehoorzaamheidsteksten leeg. Paulus had er niet zoveel woorden aan vuil hoeven maken, de gemiddelde christen volgt de overheid toch al. En als het niet in zijn straatje past beroept hij zich op deze zelfbedachte uitzondering.
Antirevolutionair
Het bijbelse gehoorzaamheidsprincipe onderstreept de christelijke boodschap. Het christendom is geen politieke protestbeweging die een bepaalde ideale samenleving wil realiseren. Het christendom wil mensen raken in, en veranderen vanuit hun hart. Politiek activisme bemoeilijkt de ruimte die christenen hiervoor hebben. Politiek idealisme kies namelijk partij, terwijl het evangelie voor iedereen is. Ook voor de slavenhouder en de vrouwenhater, ook voor onze politieke tegenstanders. Het christendom is antirevolutionair. Het gaat niet in tegen de zittende macht, maar onderwerpt zich daaraan.
Christen zijn betekent allereerst je eigen waarheidsclaims opgeven. Als we onze politieke idealen kunnen relativeren, komt er ruimte om de naaste (die andere idealen heeft) als mens te zien en lief te hebben. Dan kunnen we accepteren dat een overheid het algemeen belang dient, zodat wij ons kunnen richten op de enkeling. Dat de overheid daar (grote) fouten bij maakt is geen reden om die overheid niet meer te gehoorzamen. Wij zouden zelf als overheid namelijk soortgelijke fouten maken.
Geen conflict
Daarom is het zo principieel fout als christenen zich telkens op die zelfbedachte uitzondering op de gehoorzaamheid beroepen. Of het nu gaat om de zondagsrust, het voltooide leven, het burgerlijk huwelijk, internationale politiek, gelijkheid van man en vrouw, immigratieregels of vluchtelingen politiek. Telkens zijn er christenen op ‘links’ of op ‘rechts’ die precies denken te weten wat Gods politieke wil is. En doordat de complexe materie voor hen kennelijk zo helder als glas is, beroepen de zelfbenoemde profeten zich op Gods wet, en schuiven de overheid aan de kant. Maar met diezelfde beweging leggen ze ook Jezus, Paulus en Petrus het zwijgen op.
Het opvallende is namelijk dat zij geen mitsen en maren geven. Paulus geeft geen ’tenzij’ en Petrus beschrijft geen uitzonderingsgevallen. Daar was best reden voor geweest in de onrechtvaardige Grieks/Romeinse tijd, met keizers als Tiberius en Nero. Een voorbehoud tegen de slavernij of het misbruik van vrouwen, slaven en jongens was toch wel op z’n plaats geweest? Maar niks van dat alles. Antirevolutionair zijn doet pijn. Toch heeft het christendom, juist daardoor, wereldwijd meer liefde en rechtvaardigheid kunnen brengen dan welke idealistische beweging ook. Juist door mensen met Gods genade en liefde in hun hart te kunnen raken. Doordat we de politieke revolutie achterwege lieten konden mensen revolutionair veranderen.
Toch uitzonderingen
Is er dan helemaal geen uitzondering? Ja toch, als Petrus is opgepakt en voor de Joodse Raad wordt geleid is hij ongehoorzaam. Negeerde Petrus wetten, of stookte hij een vuurtje op tegen de onrechtvaardige behandeling van dagloners? Nee, Petrus was aan het evangeliseren. “Hebben wij u niet ten strengste bevolen dat u in deze Naam niet zou onderwijzen?” zei de hogepriester. Daarop antwoordt Petrus: “Men moet aan God meer gehoorzaam zijn dan aan mensen.”. De kern van zijn missie, het vertellen over Jezus Christus, en zo mensen van binnenuit veranderen, die kan door geen overheid gestopt worden. Dat was de directe opdracht van Jezus: Ga heen en verkondig het evangelie. Als we als christenen dan toch opgepakt moeten worden, dan is het omdat we het licht van Jezus verspreiden, in woord of, en dat is de 2e uitzonering, in daad.
Het ene gebod dat Jezus ons namelijk gaf is dat we onze naasten moeten liefhebben als onszelf[4]. Geen politieke naastenliefde, maar die ene vrouw langs de kant van mijn weg helpen. Die bange bozerik een luisterend oor geven. Die ontheemde moslim op weg helpen. Die Jood beschermen door hem in je kelder te verstoppen. Dat is geen politiek activisme, maar letterlijke naastenliefde. Dat kon onder Tiberius en Nero, en kan nu ook onder Rutte, Wilders, Buma en Klaver.
Oorlog
In de oorlog ging dat mis. Toen werd het gehoorzaamheidsgebod misbruikt om met een jantje van leiden onder de naastenliefde uit te komen. Een smoes om onze naasten uit te leveren aan de (illegale, niet geaccepteerde!) nazi-overheid. Een smoes om ons leven niet te hoeven wagen voor de ander. Dat was schandalig onchristelijk.
Maar het is ook tekenend dat politiek-activistische christenen telkens naar die extreme situatie moeten verwijzen, om toch hun eigen pseudochristelijke politieke stokpaardje te kunnen berijden. Het gaat namelijk niet om die ene wet of dat specifieke ideaal. Het gaat om de vraag of je je hoofd kunt buigen. Kan ik erkennen dat mijn versie van goed en kwaad niet doorslaggevend is? Kun jij erkennen dat de complexe realiteit van onze samenleving niet eenvoudig te duiden is? Durven wij onder ogen te zien dat ook ons begrijpen van de Bijbel beperkt is, en dat we daarom het koninkrijk van God niet zelf kunnen realiseren? Het koninkrijk van God groeit hart voor hart, mens voor mens, moslim voor moslim, pvv’er voor pvv’er, liberaal voor liberaal, conservatief voor conservatief, socialist voor socialist, christen voor christen, één voor één, mens voor mens. En al ons goedbedoelde geregel in de naam van God leidt uiteindelijk alleen maar tot meer problemen en minder liefde.
Gehoorzaam de overheid, dat is een levenshouding, een levenshouding zonder uitzonderingen. Ook als ze een wet maakt waarvan wij denken dat ze ingaat tegen ons begrijpen van de Bijbel. Tenzij je het zwijgen wordt opgelegd en niet over Jezus mag spreken.
Het gaat niet om God of de overheid gehoorzamen. Geen vrome smoesjes meer: dien God, en gehoorzaam daarom ook de overheid. En heb je naaste lief, niet met politieke idealen, maar in de realiteit van elke dag.
—————————
Voetnoten:
[1] Markus 12:17
[2] Romeinen 13:1-7
[3] 1 Petrus 2:13-18
[4] Johannes 15:9-17
—————————
Christenen en politiek
1. Christelijke politiek is misbruik van Gods naam
2. Visie en (eigen) belangen
3. Wees niet bang en bouw een brug
4. “Weg met de vrijheid van religie”
5. Scheiding geloof en staat betekent einde rechtsstaat
6. Gehoorzaam je God of de overheid?