Gereformeerde Bond, Homoseksualiteit en dé Waarheid

Hot topic
Homoseksualiteit was in de afgelopen weken weer een hot topic in de kerken. De Landelijke Vergadering van de Nederlands Gereformeerde Kerken besloot dat de ambten gesloten blijven voor homoseksuelen, maar stelde daarnaast dat kerken zich in moeten zetten om homo’s een veilig thuis te bieden. De voorzitter van die vergadering, Willem Smouter, deelde een drietal persoonlijke kanttekeningen bij dat besluit op zijn weblog. Daarna zette de Vereniging van Vrijzinnige Protestanten het inzegenen van homo-paren op de agenda. Daar reageerde Gereformeerde Bonds-voorzitter Arjen Mensink op door op de principes van de Bond te wijzen en te concluderen dat het een moeizaam gesprek zal worden: “Dit is een principekwestie”. Waarheidsvriend hoofdredacteur Piet Vergunst voegde daar in een commentaar in de Waarheidsvriend aan toe: “Eén vraag telt: Gaat het om gehoorzaamheid aan Christus, die de Waarheid is?”

Verstarring
Met deze opmerkingen lijkt het dat de verstarring van mijn eigen Gereformeerde Bond op dit thema doorzet. In 1995 gaf de aan de Bond gelieerde zendingsorganisatie IZB nog het boekje “Homoseksualiteit en kerk” uit waarin meerdere opvattingen over homoseksualiteit naast elkaar stonden. In het vuur van de Samen Op Weg discussies laaide ook de polarisatie over homoseksualiteit op. Bondsprominent Wim Dekker liet tegenover het ND in 2001 weten dat hij het jammer vindt dat andere standpunten daar in onder dreigen te sneeuwen: “De bond heeft kennelijk voor de meest rechtse, onbuigzame stroming gekozen”. Het lijkt erop dat het radicale biblicisme van de Amerikaanse Evangelicals de traditionele orthodoxie in Nederland steeds meer in de greep begint te krijgen. Dat staat in schril contrast met het wetenschappelijk theologisch denken dat juist haar wortels diep heeft in de vroegere orthodoxe Nederlands Hervormde Kerk.

Verdediging
Toch is het te begrijpen dat Mensink, en andere meer conservatieve bondspredikanten, deze reactie geven. Vergunst merkt op dat er over de orthodoxie binnen de PKN gesproken wordt als een groep die nog moeite heeft met het homohuwelijk: “Let op het woordje ‘nog’…”. Mensink reageerde in diezelfde lijn: “Dit suggereert alsof wij een achterhoede vormen die er nog eens achteraan sukkelt”. Zij hebben gelijk dat standpunten bepaald moeten worden door inhoudelijke argumenten en bijbelonderzoek, niet door het voortgaan van de tijd. Als de tijd alles vloeibaar maakt zou dat ook betekenen dat wij als bonders de Bijbel ‘nog’ als gezaghebbend zien en Jezus Christus ‘nog’ als Verlosser aanvaarden. Alsof het een kwestie van tijd is. Op zo’n manier van het hellend vlak denken kunnen we niet anders dan verdedigend reageren. Als onze standpunten bijbels zijn dan zullen wij ons daar blijvend aan houden.

Boter
Maar de Bond heeft boter op haar hoofd. Mensink mag zich dan ergeren aan het idee van de Gereformeerde Bond als groepje dat overal achteraan sukkelt, in de praktijk blijkt dat helaas wel de realiteit te zijn. Bij elke vernieuwing worden eerst de hakken in het zand gezet en wordt deze stevig zwart gemaakt. Maar een paar decennia later blijkt het allemaal wel mee te vallen en omarmen ook de bondsgemeenten de veranderingen. Ik sprak recent een 60-plusser die woest was nadat zijn gemeente het Liedboek had ingevoerd. 30 jaar geleden werd hem nog verteld dat deze van de duivel was, hij was woest op de theologen van toen die zulke grote woorden hadden gebruikt. Hoe is het mogelijk dat dit gebeurt bij een onderwerp waar juist nuance op haar plaats is? Zo ging het ook met andere muziek instrumenten dan het orgel, de psalmberijming van 1973 en zelfs de vrouw als ambtsdrager wordt langzamerhand meer en meer aanvaardbaar in de orthodoxe hoek van de PKN. Als je daarnaast ziet dat diezelfde ds. Mensink zich ook verzet tegen beamers en tablets in de kerk, dan is het logisch dat de buitenwacht gaat spreken over het ‘nog’ niet aanvaarden van vernieuwingen. Wat is de waarde van het “Nooit niet!” als het te pas en te onpas ingezet wordt, en als het door de tijd heen bijna altijd in een “toch maar wel” verandert? De vraag is: zijn onze standpunten Bijbels-orthodox, of eigenlijk gewoon menselijk-conservatief?

Waarheid
De missie van de Bond is een prachtige: “Gereformeerde Bond tot verbreiding en verdediging van de Waarheid in PKN“. Daarbij put ze vooral uit de belijdenisgeschriften van de Reformatie: De Heidelbergse Catechismus, De Nederlandse Geloofsbelijdenis en de Dordtse Leerregels. Het opmerkelijke is dat geen van deze drie teksten iets schrijven over het huwelijk of homoseksualiteit. Dat is niet zo vreemd omdat de Reformatie juist gebroken heeft met de Roomse traditie om het huwelijk als sacrament te zien. Gereformeerden hebben het huwelijk hoog staan, maar het maakt geen deel uit van de kern van de leer van het Evangelie. Als Vergunst het standpunt rondom homoseksualiteit direct noemt in het verband van de Waarheid die Christus is, dan verlaat hij dus de weg van de Reformatie en de belijdenisgeschriften. De vraag mag dan gesteld worden welke waarheid wij dienen, en of er nog onderscheid wordt gemaakt tussen ons eigen menselijke, gebrekkige begrijpen van de Bijbel en de Waarheid die in Christus is?

Belemmering
We kunnen, zelfs als we heel voorzichtig zijn, stellen dat er theologisch gezien hele goede redenen zijn om de weinige teksten over homoseksualiteit in de Bijbel te lezen in het licht van de afgodendienst (Zie ook mijn blogs “Orthodoxe christenen en homoseksualiteit” hier, hier en hier). Als we daarnaast concluderen dat huwelijk en homoseksualiteit niet horen tot de kern van het Evangelie of de Reformatie, gaat het kennelijk om een kwestie waarvan Paulus zou kunnen zeggen dat de één het doet en de ander het laat voor de Heer (Romeinen 14).
Dan gaat er een andere vraag spelen: In hoeverre belemmert ons standpunt de verkondiging van het Evangelie? Paulus roept christenen op om geen aanstoot te geven (2 Korinthe 6:3) en schrijft in Kolossenzen 4:3 “Bid meteen ook voor ons dat God voor ons de deur van het Woord opent, om van het geheimenis van Christus te spreken (..) Wandel met wijsheid bij hen die buiten zijn, en buit de geschikte tijd uit.” (Kolossenzen 4:3). Beroemd zijn Paulus’ woorden in 1 Korinthe 9 waarmee hij christenen oproept om zich aan te passen aan de mensen om hen heen om zo het Evangelie te kunnen dienen. Als het gaat om de Nederlanders dan kunnen we rustig stellen dat het homostandpunt van de Gereformeerde Bond een serieuze blokkade vormt voor het Evangelie. Welke Waarheid dient de Gereformeerde Bond met deze starre houding ten opzichte van homoseksuele relaties? Waar is onze wijsheid gebleven?

Afgodsbeeld
In Exodus 20:4 beveelt God: “U zult voor uzelf geen beeld maken, geen enkele afbeelding van wat boven in de hemel, of beneden op de aarde of in het water onder de aarde is.” Geen enkele afbeelding! Vrijwel geen enkele bonder past dit gebod biblicistisch toe door foto’s en schilderijen te verwijderen. We lezen dit kerngebod in de culturele en tekstuele context en concluderen (terecht) dat het gaat om afgodenbeelden en niet om vakantiefoto’s. In het licht van de Reformatie en de Bijbel lijkt het mij de hoogste tijd om ons af te vragen of het ideale beeld van het hetero-huwelijk in onze kringen niet de rol is gaan vervullen van een afgodsbeeld? Het huwelijk van man en vrouw als dwingend en leidend perspectief voor ons Godsbeeld en ons daar van afgeleide wereldbeeld. Lopen we daardoor niet het risico dat we de genade van Christus voor zijn bruidsgemeente omdraaien tot een “Pak niet, proef niet en raak niet aan” voor singles, homo’s, en uiteindelijk zelfs alle niet gelovige Nederlanders?

Evangelie
God gebruikt de typisch oosterse huwelijken van Jakob met zijn vier (bij-)vrouwen en Abraham met zijn halfzus Sara als steunpilaren voor zijn Heilsplan. Paulus roept christenen juist op om niet te trouwen en gebruikt het zeer onrechtvaardige (en dus on-Bijbelse) Griekse huwelijk als voorbeeld voor Christus en de gemeente. Het onbuigzame standpunt van de Gereformeerde Bond en haar eenzijdige visie op het huwelijk staat daarmee in een sterk contrast.  Een commentaar in het Reformatorisch Dagblad betitelde de oproep van de VVP als wrang in het licht van de primaire taak van de Kerk: De verkondiging van het Evangelie. Ik denk dat het wrang is dat juist de Gereformeerde Bond zelf op dit punt een belemmering vormt voor de verspreiding van de Waarheid, binnen de PKN, maar ook daarbuiten. Ik roep het bondsbestuur dan ook op om terug te gaan naar haar kernvisie en zich te richten op de verkondiging van Jezus Christus die voor onze zonden gestorven is, opgestaan is en eeuwig leeft. Hét Goede Nieuws voor heteroseksuelen en homoseksuelen, en alle Nederlanders.