Ik geloof helemaal niet in evolutie..!
|Letterlijk
Een aantal jaar geleden was ik als spreker aanwezig bij een jeugdgroep. In de pauze werd ik door een wanhopige tiener aangesproken: “Robert, onze dominee zegt dat het Bijbelboek Job niet echt gebeurd is!” Er komt een groepje jongeren om mij heen staan dat mij begint te bevragen hoe het mogelijk is dat een dominee zegt dat de Bijbel niet waar is. Ik vind het een moeilijke situatie. Allereerst omdat ik die jongeren natuurlijk wil helpen in hun geloof en ze dus het liefst gerust zou willen stellen. Aan de andere kant is het nergens voor nodig om aan je geloof in God te gaan twijfelen als het boek Job niet letterlijk is gebeurd maar een parabel zou zijn. Vanaf dat moment ben ik me gaan afvragen hoe je de thematiek van de symbolische verhalen die de Bijbel ook heeft uit kunt leggen aan jongeren. De dominee had dit kennelijk niet op een erg tactische manier gedaan.
Toen ik zelf kinderen kreeg werd die vraag steeds groter. Aan de ene kant lijkt het me niks om bij elk Bijbelverhaal te vertellen of het wel of niet echt gebeurd is. Bijvoorbeeld: verhaal van de verloren zoon, niet echt gebeurd, een parabel. De komst van Jezus naar onze wereld: wel echt gebeurd. Maar aan de andere kant wil ik wel dat onze kinderen leren om verder te lezen dan de letterlijke tekst. Ik hoop dat ze leren begrijpen dat de Bijbel ons allereerst de boodschap wil brengen van het heilsplan door Jezus Christus, en dat bij het brengen van die boodschap er óók gebruik gemaakt wordt van literaire constructies en symbolische verhalen. Het is belangrijk dat kinderen onderscheid leren maken tussen enerzijds Gods letterlijke ingrijpen in de wereld en anderzijds het gebruik van metaforen om het Evangelie toe te lichten. Maar hoe leg je dat uit aan een kind van 9? Er zijn veel volwassenen die daar nog niet eens mee bezig zijn.
Discussie
Zo is de discussie over het thema ‘schepping of evolutie’ nog altijd niet geluwd. Gelukkig is het ondertussen geaccepteerd dat ook christenen uit de orthodoxe hoek geloven dat de evolutietheorie waar is. Zo zei ‘Gereformeerde Bonds’ professor G. van den Brink recent: “Stellige afwijzing van geleide evolutie is niet verstandig”(1). Prof. C. Dekker trekt de kar van een harmoniemodel tussen Bijbel en wetenschap al veel langer en schreef recent samen met Corien Oranje het boek “Het geheime logboek van topnerd Tycho“. Ik ben ontzettend blij met dit boek en lees het nu voor aan mijn zoon. Hij voelt zich helemaal verbonden met Tycho, de hoofdpersoon in het boek, ze houden namelijk allebei van Star Wars, verbeteren iedereen tot 3 cijfers achter de komma en kijken beiden elke dag het Jeugd Journaal. Het is ontzettend leuk geschreven (Mijn zoon zit vaak te schuddebuiken van het lachen naast me op de bank). In het boek komt ook een dominee voor. Die bezoekt de klas van Tycho nadat een (christen) professor in de astronomie heeft uitgelegd aan de kinderen dat het de aarde bijna 5 miljard jaar oud is. Daarna kwam een moeder die veel verstand van paarden heeft uitleggen dat de aarde volgens de Bijbel 6000 jaar oud is. De meester besluit na al die tegenstrijdigheden maar om de dominee uit te nodigen. Dat blijkt een goeie vent te zijn! Hij zegt tegen de klas: “Jullie horen: God is een zon. God is een rots. En jullie denken: Hé, wat zou dat betekenen? Je denkt niet: o, maar dan is God van steen. Of: God is een ster. Nee, je kijkt: wat heeft de schrijver van de Bijbel bedoeld?” Wat een fantastische manier om kinderen om te leren gaan met symboliek! De dominee weet in tegenstelling tot de paardenmoeder wel wat zijn beperkingen zijn en zegt tegen de klas: “Ik heb verstand van de Bijbel, niet van natuurkunde en van sterrenkunde.”
Geloven dat en geloven in
Reinier Sonneveld pakte de handschoen op na een symposium dat inging op dit thema: “De vraag was hoe je met je kinderen over God, schepping en evolutie praat”. Hij begint met het schrijven van wat hij zelf ‘een soort catechismusje’ noemt en roept iedereen op om mee te denken. Hij gaat vragenderwijs te werk: “Waar komen we vandaan? Hoe is alles begonnen?”, “Stammen mensen af van de apen?”, “Hoe werkt evolutie?” en probeert die vragen vervolgens te beantwoorden. Een goed initiatief. Op een gegeven moment schrijft hij: “We geloven dat God bestaat, dat er een oerknal was en evolutie nog steeds gebeurt”. Maar wacht even, ik geloof in God, absoluut, maar ik geloof helemaal niet in evolutie! Ja, ik wil best geloven dat er evolutie plaatsvond en plaatsvindt, en dat deze evolutionaire processen tot de huidige diversiteit van het leven hebben geleid. Ik heb er zelf geen verstand maar als mensen die zich daarin gespecialiseerd hebben dat zeggen dan geloof ik dat. Ik heb natuurlijk wel een aantal vragen maar kan er niet onderuit dat Genesis 1 in ieder geval theologisch gezien niet letterlijk gelezen kan worden. (Lees bv. dit artikel van Stefan Paas). Maar het geloven in God in één adem noemen met geloven in evolutie en in de oerknal, gaat dat niet veel te ver? Geloven in God betekent dat ik op hem vertrouw, dat ik geen toekomst buiten hem zie. Dat gaat een stuk verder dan ‘geloven dat God bestaat’. Ik geloof ook dat Justin Bieber bestaat maar dat doet me verder eigenlijk helemaal niets. Mijn denken dat evolutie heeft plaatsgevonden kan ik niet op één lijn zetten met mijn geloof in God. Als er morgen een professor opstaat die de hele oerknal theorie ontkracht dan haal ik mijn schouders op maar als iemand beweert dat God niet te vertrouwen is, dan raakt mij dat in het hart van mijn bestaan. ‘Geloven in’ en ‘geloven dat’, het is een wereld van verschil. Ik geloof in God en ik geloof dat er evolutie plaatsvindt. Dat ‘geloven in God’ is het centrum van mijn leven, het ‘geloven dat er een oerknal was’ staat ergens in de rekken van mijn hersens tussen het geloof dat Barack Obama president van Amerika is en dat de massa van de aarde voor de zwaartekracht zorgt.
Geloof en wetenschap
Het is belangrijk om uit te leggen dat geloof en wetenschap naast elkaar kunnen en moeten bestaan, maar de wetenschap kan nooit een onderdeel van ons geloof worden. We kunnen niet met behulp van wetenschap de Bijbel bewijzen, zoals creationisten doen, maar we moeten diezelfde wetenschap ook niet aan onze kinderen door geven als een soort onderdeel van je geloof. De dominee hoeft van de kansel niet uit te leggen hoe evolutie werkt, wat hij wel kan doen is uitleggen dat de Bijbel niet natuurkundig gelezen moet worden. Daar is nog een wereld te winnen. Het is belangrijk dat postmoderne christenen leren om teksten te lezen van oude beschavingen waar verhalende metaforen werden gebruikt om bepaalde boodschappen door te geven. En natuurlijk mag een dominee altijd wijzen op de betrekkelijkheid van de wetenschap. Die betrekkelijkheid is overigens het centrum van de wetenschap; juist doordat al onze kennis maar gebrekkig is is er altijd ruimte voor verbetering, nieuw onderzoek en nieuwe ideeën. Maar de christen richt zich op de boodschap van de Bijbelse verhalen. God is de schepper van de hemel en de aarde. Ik weet niet hoe hij dat heeft gedaan en heb een groot respect voor iedereen die dat probeert uit te pluizen. Maar het gaat mij erom dàt hij de hemel en de aarde gemaakt heeft, en dat hij tot de dag van vandaag houdt van de mensen die hij schiep, zoveel zelfs dat hij zijn eigen zoon liet incarneren in die door hem geschapen schepping om mens met de mensen te worden en onder ons te wonen. in die God geloof ik!
—————
Voetnoten:
(1) http://www.refdag.nl/kerkplein/kerknieuws/prof_g_van_den_brink_afwijzing_evolutie_niet_verstandig_1_905881
Lees het boek van dezelfde auteur: Nederlander met de Nederlanders, een positieve, orthodoxe visie op homoseksualiteit, wetenschap en vrouwelijke leiders. |