Koerswijziging vrijzinnige christenen toe te juichen!
|Voorgeschiedenis
De recente koerswijziging in de vrijzinnige hoek van de kerk leidde de afgelopen weken tot veel commotie. Het toppunt van de opheft ontstond toen de remonstrantse Tom Mikkers een stukje naar rechts opschoof en aankondigde samen te gaan werken met de Evangelische Omroep. Nog niet zo heel lang geleden was de Remonstrantse Broederschap vooral bezig zich af te zetten tegen de orthodoxie, met een reclame campagne over hun ‘mijn God’, die zich op allerlei manieren onderscheidde van de God van bijvoorbeeld de EO. Zo trouwde hun God homo’s, schiep hij eerst de dieren, laat hij vrouwen voorgaan, en heeft de Remonstrantse God (bijna) geen dogma’s!
Kortom, de kloof tussen de orthodoxie en deze vrijzinnige groepering werd bewust groter gemaakt. De eigen identiteit werd benadrukt ten koste van de eenheid met andere christenen. Iedereen in de orthodoxie weet dat het spannend wordt als de ‘identiteit’ op één komt te staan. Dan gaat het namelijk niet meer om wie God is, maar om wie je zelf bent. Dat heeft tot talloze scheuringen geleid in de vele reformatorische en evangelicale kerken die ons land rijk is. Zou dat nu ook bij de Remonstranten gebeuren?
Wonder
Maar nee! Vlak nadat de kloof het grootste leek te worden, bleek Tom Mikkers nabij te zijn. In plaats van te scheuren reikte de oud-secretaris van de radicaliserende broederschap de hand naar de fundamentalistische publieke omroep. En zoals je mag verwachten in de kerk, gebeurde er een wonder. De samenwerking werd aanvaard. In vrijzinnige hoek werd hier schande van gesproken. Die EO, was dat niet die club die nog niet zo heel lang geleden nog knipte in documentaires over evolutie en die in haar programma’s homo’s richting het celibaat dirigeerde? Kon zo’n prominent lid van de vrijzinnige beweging wel samengaan met zo’n omroep zonder de grondbeginselen van de eigen identiteit kwijt te raken? Er werd een aantal open brieven geschreven, en het kerkje was te klein. Het grootste bezwaar was dat van het badwater. Dat er eenheid en liefde gezocht werden werd als positief ervaren, en dat daar concessies voor gedaan werden was goed, maar werd het homohuwelijk niet als het kind met het badwater weggegooid? Maar Tom Mikkers zette door. Dat spreekt van karakter en leiderschap.
Verschillen
Het is zowel begrijpelijk als jammer dat er zo’n grote kloof is ontstaan in de afgelopen eeuw tussen de vrijzinnigen en de orthodoxen. Christenen horen één te zijn, en niet tegenover elkaar te staan. Toch is het begrijpelijk dat de vrijzinnigen enerzijds grote moeite kregen met een aantal dogma’s van de conservatieven, en dat anderzijds de orthodoxen het niet konden accepteren dat de kern van het geloof in Jezus Christus gerelativeerd werd. In het vuur van deze wederzijdse afkeer, dat aangewakkerd werd door de secularisatie in Nederland, kwam het steeds minder tot een gesprek. Zo’n gesprek had veel goeds kunnen doen. Als orthodox christen denk ik dat we te snel een deel van de boodschap van de vrijzinnigen aan de kant hebben geschoven. Terwijl wij meer bezig waren met de strijd om alles letterlijk te nemen, lukte het hen om uit diezelfde teksten literaire diepten, metaforische boodschappen, en fijnzinnige waarheden op te diepen. Aan de andere kant hadden de vrijzinnigen op hun beurt wat kunnen leren van de orthodoxie. Bijvoorbeeld de gedachte dat God groter is dan menselijk empirische waarnemingen, de diepte die het leven krijgt als je zelf niet het centrum en het uitgangspunt bent, en de zelfreflectie en zelfrelativering die voortkomen uit zondekennis. De orthodoxie had kunnen leren over naastenliefde, de vrijzinnigen hadden kunnen leren over het omdenken van de gekruisigde God. Maar zo ging het niet. Ieder groef zichzelf in in het eigen schuttersputje, en met goede reden. Het wederzijdse wantrouwen was gegrond in daadwerkelijke, diepe verschillen van mening over zaken die er toe doen.
Bruggen
Juist daarom is het fantastisch nieuws dat het er nu in de 21ste eeuw er toch van gaat komen. Er zijn nieuwe generaties geboren, nieuwe leiders opgestaan, de oude wonden zijn deels vergeten. Daarom is het toe te juichen dat oud-IKON medewerkers en vrijzinnige theologen de stap durven te zetten over het hekje. Door dat te doen worden er mogelijkheden geopend. Een verre droom van een kerk in Nederland waarin aandacht is voor niet alleen zonde en genade, maar ook voor naastenliefde. Aandacht voor bijbelgezag, maar ook aan vrouwen en homo’s recht gedaan wordt. Een geloof in een God die groter is dan de natuurwetten, én de waarde van metaforen en boodschappen verstopt in literaire constructies. Geloven in Christus, niet omdat hij over water liep, maar omdat hij op onnavolgbare wijze precies dat deed wat niemand had verwacht. Onze God werd mens! Onze God stierf voor getrouwde homo’s! Onze God laat vrouwen preken over de opstanding! Onze God is niet van mij, en ook niet van jou, wij zijn van hem omdat hij in ons gelooft en voor ons koos*! Zo’n koerswijziging is van harte toe te juichen.