Orthodoxe christenen en homoseksualiteit: 11. De wet van de liefde

Dit blog is het elfde in een serie blogs over orthodoxe christenen en homoseksualiteit

Deze artikelen schreef Robert Plomp naar aanleiding van zijn boek Nederlander met de Nederlanders, een positieve, orthodoxe visie op homoseksualiteit, wetenschap en vrouwelijke leiders

——–

Kern
Liefde is de drijfveer achter het Evangelie: “Want zo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat ieder die in Hem gelooft, niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft.” (Joh 3:16). De liefde is het belangrijkste: “En nu blijven geloof, hoop en liefde, deze drie, maar de meeste van deze is de liefde.” (1 Kor 13:13). Het is het hoofdgebod van de wet: “En u zult de Heere, uw God, liefhebben met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand en met heel uw kracht. Dit is het eerste gebod. En het tweede, hieraan gelijk, is dit:  U zult uw naaste liefhebben als uzelf. Er is geen ander gebod groter dan deze.” (Mar 12:30-31). Liefde is het kenmerk van de kerk: “Hierdoor zullen allen inzien dat u Mijn discipelen bent: als u liefde onder elkaar hebt.” (Joh 13:25). Als laatste is de liefde ook de sleutel tot het begrijpen van de wet: “welk ander gebod er ook is, wordt in dit woord samengevat, namelijk hierin:  U zult uw naaste liefhebben als uzelf.” (Rom 13:9).
Liefde is de kern van het Evangelie. Zonder liefde is ons geloof dood, waardeloos en hopeloos: “al zou ik de gave van de profetie hebben en alle geheimenissen weten en alle kennis bezitten, en al zou ik al het geloof hebben zodat ik  bergen zou verzetten, maar ik had de liefde niet, dan was ik niets.” (1 Kor 13:2).
Wij kunnen geen theologie bedrijven, Gods wil niet begrijpen, en onze naaste niet bereiken, als de liefde niet ons uitgangspunt en ons doel is.

Misbruik als excuus
Helaas wordt de liefde soms door christenen misbruikt. Dat misbruik wordt door anderen gebruikt als excuus om de liefde te bagatelliseren bij het begrijpen van de Bijbel.
De liefde wordt misbruikt als argument om het kwaad goed te praten. De getrouwde man die zijn affaire verdedigt omdat het goed voelde en er liefde was. De kindermisbruiker die bij hoog en bij laag volhoudt dat hij het kind echt liefheeft, en wilde leren lief te hebben. Maar het gebroken gezin, de bedrogen vrouw en het getraumatiseerde kind hebben niets aan die liefde waar zij het slachtoffer van werden.
De liefde wordt misbruikt als excuus waardoor je niet boos mag worden, als mantel waaronder God alles goed moet vinden. Maar wat is liefde waard als de slachtoffers geen recht gedaan wordt? Wat heeft het lam er aan als het telkens opnieuw door de wolf opgegeten wordt? De liefde wordt misbruikt als reden om elkaar niet terecht te wijzen en de ander niet te bevragen. Maar hoeveel liefde heb je voor iemand als je het hem niet gunt om te leren van fouten of verantwoording af te leggen? Kan je de ander wel beter begrijpen als je hem niet kritisch mag bevragen?
Liefde is niet lief. Liefde is de ouder die het kind dwingt groente te eten, sorry te zeggen, door te zetten, van fouten te leren. Liefde bestraft. Liefde is de vriend die je durft te zeggen waar het op staat. Liefde is zoveel meer dan alleen een knuffel en een kusje.
Maar hoe erg de liefde ook misbruikt wordt, we mogen dat nooit als excuus gebruiken om haar dan maar te laten rusten. Zonder liefde is ons geloof, onze theologie en onze kennis niets.

Sleutel
Als het gaat om de morele grenzen van het christelijke leven is de liefde niet het einde van elke discussie. De liefde is wel de sleutel om Gods wil te begrijpen. Wat God van ons vraagt is niet het naleven van regels (Rom 7:6). Hij wil dat wij onszelf voor hem openstellen, zodat hij ons kan helpen hem lief te hebben boven alles, en onze naaste als onszelf. God is geen tiran die ons willekeurige regels oplegt omdat het kan, geen onbegrijpelijke beperkingen om zijn macht uit te oefenen. Als hij uit liefde zijn Zoon geeft om ons leven te geven, zou hij ons dan geluk en liefde willen ontzeggen zonder reden? Dat gelooft geen enkele christen. Alles wat God van ons vraagt, vraagt hij uit liefde voor ons, God geeft ons geboden die ons leven moeten geven (Deut 4:1).
Paulus schrijft in Romeinen 9: “welk ander gebod er ook is, wordt in dit woord samengevat, namelijk hierin:  U zult uw naaste liefhebben als uzelf.” Liefde kan natuurlijk zwaar zijn. De liefde van de man die zijn stervende vrouw verzorgt, de vriend die in de bres springt, de collega die eerlijk de credits geeft aan de ander, de moeder die haar kind opvoedt, de pastor die de liefde opgeeft om zijn gemeente te dienen. Liefde is geen makkelijk antwoord maar de noodzakelijke waarde waar we onze normen aan moeten toetsen.
Daarom wil ik nu de christelijke normen over homoseksualiteit bekijken vanuit het perspectief van de liefde. Als wij de liefde niet kunnen ontdekken in de veronderstelde norm, dan moeten we ook eerlijk zijn, en concluderen dat we het niet goed hebben begrepen.

Alleen
Als je van mening bent dat God homoseksuele relaties niet toestaat, moet je de vraag beantwoorden welk liefdevolle doel bereikt wordt met dit verbod. Hoe kan het ‘gij zult niet huwen’ voor de homo worden samengevat in liefde? Die vraag is van groot belang, juist ook omdat God, bij het scheppen van de mens, nadrukkelijk zegt dat het niet goed is dat de mens alleen is! (Gen 2:18). Een relatieverbod is meer dan een seksverbod. Het is een leeg huis als je thuiskomt. Het is geen arm om je schouder als je verdrietig bent. Het is het ontbreken van iemand met wie je je leven deelt, je zorgen bespreekt, die je aanvult als je je beperkt voelt, je troost als je wakker ligt. Je ontzegt mensen een langdurige relatie waarin ze samen oud kunnen worden, elkaar kunnen bijstaan als ze ziek zijn, als ze sterven. Samen verantwoordelijkheid dragen. Elkaar eerlijke kritiek kunnen geven vanuit een werkelijk gemeenschappelijk doel. Iemand die je werkelijk trouw is, in voor- en tegenspoed. “Het is niet goed dat de mens alleen is”, zegt God. Het is goed als er één iemand is die jou op een unieke manier wil kennen, en aan je verbonden is zoals hij of zij met niemand anders verbonden is. Iemand die je aanraakt zoals ze niemand anders aanraakt. Iemand die niet even met je mee wandelt, maar een leven lang. Samen bidden, samen zingen, samen spreken en samen lezen. Het gaat niet alleen om de fysieke gemeenschap, maar zeker ook om de mentale en de geestelijke gemeenschap. De mens is geschapen als relationeel wezen.
Een relatieverbod voor homoseksuelen verspert die weg en veroordeelt de homo tot het tegennatuurlijke alleen zijn. Daar is een goede reden voor nodig. Als God het wil moeten wij luisteren, dat staat vast. Maar wil God het werkelijk als het een liefdeloze uitwerking heeft, of hebben wij hem dan verkeerd begrepen? Daarom de vraag: op welke manier beantwoordt een verbod aan Gods liefdevolle intenties?

Concreet
Onderzoekers van het Sociaal Culturaal Planbureau hebben het welzijn van homoseksuelen onderzocht (1). Daaruit blijkt dat de zelfacceptatie van homoseksuelen beduidend lager is dan die van heteroseksuelen. Ook is de psychische gezondheid slechter. Onder orthodoxe christenen ligt het aantal dat onvrede heeft met zichzelf en de eigen geaardheid ruim twee keer zo hoog als gemiddeld (22% om 10%). Dat is niet vreemd als je de bevindingen van het SCP leest. Hoe meer een homo te maken krijgt met negatieve opmerkingen over homoseksualiteit, hoe lager zijn zelfbeeld, psychische gezondheid en welzijn is. Als een homo een relatie heeft verbetert dit. Als de omgeving, en met name de ouders, de homo en zijn relatie accepteren heeft dat ook positieve impact op het welzijn.
In dezelfde lijn concludeert het SCP ook dat zelfmoordpogingen vaker voorkomen naarmate er meer negatieve opmerkingen worden gemaakt. Homo’s met een relatie en zij die door hun ouders en hun omgeving worden geaccepteerd doen juist minder vaak (geslaagde) zelfmoordpogingen. Het gaat niet om cijfers in de marge, zo doen homo-jongeren tot 5x vaker een zelfmoordpoging. Niet alleen heeft de helft van hen zelfmoord overwogen, 9% van de jongens en 16% van de meisjes heeft daadwerkelijk een poging ondernomen(2). Het is duidelijk dat achter deze al verontrustende getallen nog grotere aantallen homo’s zitten die kampen met ongelukkigheid, depressiviteit en een laag zelfbeeld.

Verantwoording
Als homo’s die worden geaccepteerd en een relatie aangaan een hogere psychische gezondheid en zelfacceptatie krijgen, en de kerk biedt deze niet, dan leidt dat tot vragen. De norm heeft een duidelijk liefdeloos aspect. In zichzelf hoeft dat niet te betekenen dat de norm slecht is. De norm dat je trouw bent aan je partner heeft ook een liefdeloos aspect, de liefde met een derde is namelijk niet toegestaan. Die norm kan worden verdedigd doordat ze bv. de echtgenoot of de kinderen beschermt. Is het ook mogelijk om het liefdeloze aspect van een verbod op homoseksuele relaties te verdedigen? Een urgente vraag omdat de norm duidelijk breekt met Gods uitspraak dat het niet goed is dat de mens alleen is. De negatieve gevolgen van de norm zijn door God voorzien, en niet gewenst. Enkel een beroep op het gehoorzaam zijn aan God is niet voldoende. De vraag of dit zijn wil is staat immers ter discussie. Begrijpen wij het wel goed? Er zal een rechtvaardiging gegeven moeten worden voor het gedwongen celibaat, op welke manier kan dit verbod worden samengevat met: U zult uw naaste liefhebben als uzelf”? (zie Rom 13:9).
Er zijn pogingen gedaan om het verbod te brengen als iets dat uiteindelijk beter is voor de homo. Hij of zij zou niet echt gelukkiger worden van een relatie. Afgezien van het feit dat dat wel heel erg schaamteloos paternalistisch klinkt, en nog wel vanuit de mond van veelal getrouwde hetero’s, blijkt dit ook niet overeen te stemmen met de bevindingen van het SCP. Bezwaren met een beroep op de anatomie die niet zou aansluiten bij homo-seks zijn te eenzijdig. Er zijn geen homoseksuele activiteiten die niet ook in heteroseksuele relaties voorkomen. Bovendien geldt dat bezwaar voor wel een heel klein onderdeel van een relatie, dat nog niet eens door alle homo stellen op die manier beleefd wordt. Als laatste is het de vraag hoe liefdevol een verbod is vanwege vermeende biologische problemen, als deze door de homo’s in kwestie helemaal niet zo ervaren worden? Dan is het alsof linkshandige kinderen weer met rechts moeten gaan schrijven omdat dat uiteindelijk beter voor hen zou zijn.

Homoscene
Ook wordt er gewezen naar de koude, liefdeloze homoscene. Bij homoseksualiteit wordt er in de kerk nog steeds als eerste gedacht aan darkrooms en de meest extreme boot bij de Canal pride. Dat er in homokringen ook liefdeloze seks zal zijn zal waar zijn. Maar dan juist is het van het hoogste belang dat de kerk homo’s niet buitensluit maar accepteert. Tweederde deel van de christelijke homo’s verlaat de kerk(3)! Als je wilt voorkomen dat zij in een liefdeloos milieu terecht komen, moeten we juist onszelf achter de oren krabben. Liefdeloze homoseks kan niet gebruikt worden als argument voor uitsluiting. Dat is wel wat onze  huidige houding doet, mensen uitsluiten. Natuurlijk is dat niet onze intentie, maar het is wel het gevolg van onze huidige beleid. Als een gedoopte christen in een darkroom terecht komt omdat hij zichzelf niet geaccepteerd voelt in de kerk, bevestigt dat dan onze vooroordelen, of moeten we ons dan zelf schamen?
Is de kerk verantwoordelijk voor de fouten die individuele ex-leden maken? Dat denk ik niet. Maar als homo’s de kerk zo massaal verlaten mag de vraag wel nadrukkelijk gesteld worden hoe dit de liefde nog dient.

Liefde
We moeten gewoon eerlijk zijn, alle pogingen om homoseksuele relaties af te wijzen vanuit liefdevolle bedoelingen, zijn gelegenheidsargumenten om vast te kunnen houden aan een normatieve, conservatieve lezing van een klein aantal bijbelteksten. Deze teksten moeten juist begrepen worden vanuit de context van de liefde. Dat zegt Paulus. Dat zegt Jezus.
Het tweede grote gebod luidt: “U zult uw naaste liefhebben als uzelf.” Het is onmogelijk dat wij uit de Bijbel een gebod halen dat er zelfs voor zorgt dat onze naaste zichzelf niet meer lief kan hebben en om wil brengen, terwijl hij niemand kwaad doet. Dan bevrijdt het Evangelie niet en dooft de liefde. De liefde mag niet elk gesprek over normen bij voorbaat smoren, maar als onze overtuigen niet in de kern om de liefde draaien, dan zijn we niets.

“al zou ik de gave van de profetie hebben en alle geheimenissen weten en alle kennis bezitten, en al zou ik al het geloof hebben zodat ik  bergen zou verzetten, maar ik had de liefde niet, dan was ik niets.”

——–
Noten:
(1) Niet te ver uit de kast, Ervaringen van homo- en biseksuelen in Nederland, Saskia Keuzenkamp (red.), Niels Kooiman, Jantine van Lisdonk, Sociaal en Cultureel Planbureau, Den Haag, 2012
(2) http://www.coc.nl/geloof-cultuur/dramatische-zelfmoordcijfers-homojongeren
(3) http://www.refdag.nl/kerkplein/kerknieuws/twee_derde_homo_s_verlaat_kerk_1_233031

Lees het boek van dezelfde auteur: Nederlander met de Nederlanders, een positieve, orthodoxe visie op homoseksualiteit, wetenschap en vrouwelijke leiders.

——–
Dit blog is het elfde in een serie blogs over orthodoxe christenen en homoseksualiteit