Verloren, verlaten, of altijd al gedoemd?
|“Er zijn twee mogelijkheden: of we zijn alleen in het universum, of niet. Beide mogelijkheden zijn even bangmakend.” (Arthur C. Clarke)
Mijn dochter gaat haar spreekbeurt over het heelal houden. Samen keken we wat explainers op youtube. Fascinerend! Hoe groot is het heelal? Als de aarde een zandkorrel zou zijn, zou alleen ons zonnestelsel al zo groot zijn als de Notre Dame. En als ons zonnestelsel een zandkorrel zou zijn, dan zou ons melkwegstelsel 1000 keer zo groot zijn als de Notre Dame. En als dat melkwegstelsel zo groot zou zijn als die zandkorrel, dan is alleen al het kleine deel van het heelal dat wij vanaf de aarde kunnen waarnemen zo groot als een kathedraal. Het heelal is immens groot. Afschrikwekkend groot.
En stel je voor dat het behalve ons mensen niemand bevat (en daar lijkt het op, want waar zijn ze anders?). Alleen wij hier op dit kleine planeetje. Zoveel ruimte, zoveel leegte. En hoe zit het buiten ons heelal? Buiten onze werkelijkheid? Zijn we werkelijk alleen? En als dat zo is, zijn we dan verloren, verlaten of waren we altijd al gedoemd alleen te zijn? Dat zou toch de hel zijn?
Neal Morse zingt op zijn nieuwe CD over een jonge christen die de reis van zijn leven maakt. Onderweg slaat de twijfel toe, met een bijtende stem zingt het nootlot hem toe:
God is je vergeten
Als hij al bestaat
Er komt geen dag van licht
Het wordt alleen maar kouder
kouder kouder kouder kouder
Zijn we verloren, verlaten of waren we altijd al gedoemd alleen te zijn?
Volgens Nietzsche zijn we verloren. We zijn verloren omdat we God gedood hebben. Overgeleverd aan onszelf. En ondanks alle torenhoge torens die wie bouwen, de ziekten die we genezen, en de voortgang van de beschaving, is de mens zonder God niets anders dan een bloem die even schittert, maar dan verdort op het veld.
Volgens Dawkins waren we altijd al gedoemd om alleen te zijn. De mens als product van toeval en evolutie, een gelukkige (of ongelukkige?) samenloop van omstandigheden die door de oneindige mogelijkheden die de onbeperktheid van de grootsheid van het heelal wel in de postmoderne mens moest resulteren. Er is geen god, er was nooit een god, en er zal nooit een god zijn. Pluk de dag, en denk vooral niet aan je onontkoombare dood…?
Of zijn we verlaten? Was er ooit een god die ons of ons heelal als een interessant projectje in elkaar geknutseld heeft, maar heeft hij er de brui aan gegeven. Is hij verder gegaan met een ander, een beter heelal? En draaien we nog even door dankzij de kracht van de zwiepert die deze godheid ons ooit gaf? Maar raakt de rek er straks uit, stopt de beweging, en gaan we ten onder met de stervende sterren en de botsende sterrenstelsels? Waren we ooit veelbelovend, maar zijn we uit de gratie geraakt?
Doet dat er dan wat toe?
Laten we eten en drinken en vrolijk zijn, want morgen zullen we sterven!
Het leven als een soort langdurend galgenmaal?
Wat is de hel? In de Bijbel wordt het afgeschilderd als een folterend vuur. Als we de rijke man zien, dan heeft hij een gortdroge tong en verlangt hij naar een druppel water. In Openbaring wordt het de buitenste duisternis genoemd. Pikzwarte eenzaamheid. De eenzaamheid die Jezus ervoer toen hij aan het kruis hing. “Mijn God, mijn God, waarom heeft u mij verlaten?” schreeuwt hij. Jezus was nooit verloren, Jezus was nooit gedoemd alleen te zijn. Hij had alles, leefde in de binnenste lichtbron, maar werd verlaten.
In sommige kerken eindigt de dienst op Goede Vrijdag in stilte. Als de gelovigen de kerk verlaten speelt het orgel niet, en zwijgt iedereen. Indrukwekkend. Gister moest ik bij Goede Vrijdag denken aan scheurende gitaren en een wanhopige aanhoudende schreeuw. Het 2e deel van de song At Wit’s End van Dream Theater heet Don’t leave me now!
Zo zag ik Jezus aan het kruis van Golgotha en in de tuin van Getsemane. Schreeuwend naar zijn Vader: Verlaat me niet! Verlaat me niet! Verlaat me Niet! Verlaat me Niet!
Maar zijn stem verdrinkt in een tsunami van gitaren, drums en piano’s. God is hem vergeten.
Maar hoe zit het met ons, met mij? Was Jezus’ dood een zinloos gebeuren van een man die teveel liefde had en zich verbeeldde dat hij met een offer zin kon geven aan de mensheid, terwijl we hoe dan ook toch gedoemd zijn om te sterven? Een offer dat nog een paar duizend jaar nasmeult, maar over honderden miljoenen jaren niet eens een voetnoot in de immense geschiedenis van het heelal zal blijken te zijn? Als dat zo is dan hang ik ook daar aan het kruis, schreeuwend naar de illusie van mijn hemelse Vader: Verlaat me niet! Verlaat me Niet! Verlaat me Niet! Verlaat me Niet!
Jezus gaat niet onzeker en alleen de dood in. Voor hij sterft krijgt hij God weer op het oog, en geeft hij zijn stervende geest aan zijn Vader. Het was niet pas volbracht toen hij opstond uit de dood, maar al op Golgotha. Hij rustte in vrede.
Jezus aan het kruis is niet een macho God die het kwaad met brute kracht overwint. Jezus is de God die in ultieme eenzaamheid door de oneindige diepte en de eeuwige breedte van de hel heengaat als hij door God verlaten wordt, zodat wij nooit meer door God verlaten zullen worden! We zijn niet alleen, we zijn niet verlaten, en al helemaal niet verloren! Let maar op, overmorgen is het Pasen!