Verontwaardiging of genade
|Dit blog over menselijke genade begint bij Jezus, meteen op het heftigste moment: zijn kruisiging. Jezus vraagt God zijn Vader op het moment dat hij wordt opgehangen om vergeving voor zijn moordenaars: “want zij weten niet wat zijn doen!” (Lukas 23:34)
Hier op Golgotha zien we de grootst mogelijke tegenstelling tussen God en mens. De mens doodt op een gruwelijke en onrechtvaardige manier een onschuldige. God de Zoon vraagt om vergiffenis voor hen. De mens wil bloed zien, denkt zelfs Gods wil te doen, maar gaat de mist in. Maar Jezus, die Gods wil kent en het kwaad herkent, vergeeft.
Jezus is genadig omdat de mensen niet weten wat ze doen. Allereerst voor zijn beulen. Mannen die niet weten waar ze mee bezig zijn, die slechts bevelen opvolgen. Maar er is ook een diepere laag. Jezus bidt om vergeving voor de hele mensheid. Want dat is waar zijn kruisiging om draait, genade voor alle mensen.
Hier op dit kruispunt van de geschiedenis zien we Gods hart. Want waarom is God de Zoon eigenlijk zo genadig voor mensen? Waarom vernietigt hij ons niet? Reden genoeg met al die oorlogen, moorden, ruzies, verkrachtingen, vernietigingen, minachting, overheersdrang, misbruik, liefdeloosheid, etc. etc. Hoe is het mogelijk dat die alwetende God ondanks zijn volledige beeld van ons kwaad, ons wil vergeven? Dat is omdat God weet dat wij niet weten wat we doen. We doen maar wat. En elke keer als wij het goede zoeken komen we weer het kwaad tegen. Wat zijn we toch ellendelingen, wie verlost ons daarvan?
Toen mijn zoontje een jaar of 2 was gooide hij heel baldadig een kinderboekje keihard met de punt van de kaft bovenop mijn neus. De vlammende pijn sloeg door mijn hoofd en de tranen sprongen in mijn ogen. In een automatische reflex sprong ik als een beest naar hem toe in een houding om terug te slaan. “Waarom doe je dat!?” beet ik hem toe. Toen zag ik zijn bange koppie. Hij wist niet wat hij deed. Toen kalmeerde ik en hield ik van hem. Hij huilde en we knuffelden. Natuurlijk heb ik hem uitgelegd dat hij niet met dingen mag gooien, maar die les had hij al geleerd.
Zo kijkt God ook naar ons, stel ik me zo voor. Als een vader die ziet dat z’n kinderen zoveel brokken maken, ellendige brokken, maar vooral omdat ze niet weten wat ze doen. Hij zou wel kunnen toeslaan, maar dat doet hij niet. Deze godsgenade is de kern van het christendom.
Als Jezus ons leert bidden gaat het ook over vergeving: “Vergeef ons onze schulden, zoals ook wij onze schuldenaren vergeven.” Gods genade en onze genade horen bij elkaar. (Net zoals onze liefde voor God en voor onze naaste bij elkaar horen). Denk maar aan die knecht van wie zijn onmetelijke schuld door de koning werd kwijtgescholden, maar toen hij zijn medeknecht dwong de schuld aan hem wel te betalen, werd de koning woest (Mat 18:21-35). Als je zelf niet genadig bent, dan is God ook niet genadig voor jou. Dat is een keiharde boodschap, maar als je zelf genadeloos bent heb je niet begrepen wie Christus voor jou is. Je kunt niet buigen voor Jezus en jezelf vervolgens boven je naaste plaatsen. Je kunt niet de ene dag belijden dat je te weinig kennis en kunde hebt, en de andere dag je naaste affakkelen en wegzetten.
Daarom zijn christenen mensen van genade. Dat is niet hetzelfde als geen mening hebben of een pushover zijn. Het betekent dat je de ander uitnemender acht dan jezelf. Je ziet de fouten wel van een ander, maar daarom is die ander nog niet helemaal fout. Je gaat ook op zoek naar wat je zelf niet ziet of verkeerd doet. Daarom luister je, daarom probeer je te begrijpen. Daarom ben je welwillend tegenover de ander, wie weet ben jij wel de 2-jarige in dit gesprek en zij de 3-jarige. Je maakt van de ander geen karikatuur, je denkt niet zwart/wit. Je hebt geen vooroordeel, je beoordeelt de ander niet op haar of zijn uiterlijk. Als de ander iets doet of zegt waardoor je schrikt, dan keur je het af, maar zoek je ook naar de beweegredenen van die ander. Je blijft je naaste zien als mens en zoekt dus, ondanks alles, naar zijn menselijkheid.
Verontwaardiging is de ziekte van onze tijd. Iedereen is verontwaardigd over iedereen, over grote en kleine zaken. Verontwaardiging is een vorm van zelfverheffing: ik doe dat soort dingen niet, maar zij..! Christenen kunnen ook tegenover elkaar staan. Verschillende ideeën over wat heilig of rechtvaardig is. De waarheid ligt niet altijd in het midden, hoewel de waarheid zelden voor 100% aan één kant te vinden is. Van mening verschillen mag, het zelfs diep en principieel met elkaar oneens zijn ook. Maar christenen staan niet met hete hoofden tegenover elkaar. Als je de ander alleen nog maar ziet als tegenstander, en alles wat voor haar of hem pleit aan de kant wuift, en alleen nog oog hebt voor zijn falen en gebreken, dan ben je los van de genade. Wees maar mild, dat is de vrucht van de Geest: “De vrucht van de Geest is echter: liefde, blijdschap, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid (mildheid), zelfbeheersing.” (Galaten 5:22).